واژهٔ چاپ و صورت قدیمیتر آن «چهاپ» را برگرفته از واژهٔ مغولی چاو دانستهاند که به معنای «فشردن سطحی بر سطح دیگر» است. چاپ در لغت بهمعنای نقش، اثر، مُهر و نشان آمده است و در متون مختلف کلمات طبع، باسمه، و تافت بهعنوان مترادف آن بهکار رفته است. چاپ در اصطلاح، به عمل، فن، و صنعت تکثیر صورت و نقشهای دوبعدی مانند حروف، ارقام، خطها، تصویرها، و… بهوسیلهٔ انداختن اثر این نقشها بر کاغذ، پارچه، یا مواد دیگر، بهویژه چاپ مواد خواندنی، با تصویر یا بدون تصویر بر روی کاغذ گفته میشود، حتماً این بخش پورتال آسمونی را کامل بخوانید.
در تعریفی دیگر، چاپ مجموع عملیاتی است که متن خام را به اثر درخور انتشار مانند کتاب، مجله، روزنامه، و جز آن تبدیل کند. چاپ بر روی کاغذ شناخته شدهترین کار چاپی است.امروزه با پیشرفت تکنیکهای چاپ این عمل روی مواد سلولزی، نایلونی، پارچه ای، چرمی، مواد شیمیای، فلزی، شیشهای با اشکال صاف یا ناهموار، مقعر یا محدب و … صورت میگیرد. چاپخانه نیز در لغت بهمعنای محل چاپ کردن و در متون مختلف کلمات مطبعه، دارالطباعه، و باسمهخانه بهعنوان مترادف آن بهکار رفته است. چاپخانه مؤسسه یا کارگاهی است که از عهدهٔ انجام کارهای چاپی بر روی کاغذ و سایر اشیا از طریق انواع چاپ برآید و به تعبیری دیگر، محلی است که چاپ کتاب، نشریات، و مانند آن در آنجا انجام میگیرد. امروزه، چاپ به عنوان یک فرآیند انبوه صنعتی در نظر گرفته می شود که بخش اساسی صنعت نشر و بخش مهمی از فعالیتهای اداری و حکومتی زا شامل میشود.
پیشینه
از مهمترین رخدادهای تاریخ، اختراع حروف چاپی مستقل و دستگاه چاپ بودهاست که به تصور غالب، اولین بار، یوهانس گوتنبرگ (۱۴۶۸-۱۳۹۷) آلمانی در سال ۱۴۵۶ میلادی آن را اختراع کرد؛ اما در حقیقت اختراع فن چاپ به قرنها پیش از گوتنبرگ برمیگردد.
اختراع چاپ در چین
آسوریان چند هزار سال پیش از میلاد بر خشتهایی از گل رس مُهر میزدند. انگشترهای خاتم نیز که در زمان باستان استفاده می شد بر همین اساس کار می کرد، چاپ باسمه نیز قرنها قبل از گوتنبرگ در چین شناخته شده بود، در دوران حکومت سلسلهٔ تانگ در چین (۹۰۶-۶۱۸)، قدیمیترین نمودهای صنعت چاپ دیده شده است. در این دوره، نقشها بر روی صفحهای چوبی حکاکی، و بعد بر روی پارچه چاپ میشد.
اولین اشاره به چاپ، در سال ۵۹۳ و یک فرمان حکومتی چینی است که در آن، امپراتور ونتی، دستور میدهد تصاویر و متون بودایی را چاپ کنند. این متون را اول بر قطعهای کاغذ نازک مینوشتند و بعد آن را بر صفحهای چوبی میچسباندند و متن را بر روی چوب حکاکی میکردند تا یک «زینک» چوبی بسازند و از آن برای چاپ متن استفاده کنند. این شیوه زمان زیادی میبرد، چرا که هر صفحه از کتاب باید بر یک صفحهٔ چوبی جداگانه حکاکی میشد.
قدیمیترین کتاب چاپی که تا کنون پیدا شدهاست، یک متن مذهبی بودایی است که در سال ۸۶۸ چاپ شده، این متن در غار دونهوانگ در جادهٔ ابریشم کشف شده است. در قرن نهم، کتابهای چاپی با تیراژ بالا در شو (ایالت چچوان امروز) عرضه شد و دلالان خصوصی امکان خرید آنها را داشتند. کمی بعد، فن چاپ به ایالت های دیگر نیز گسترش یافت و در اواخر قرن نهم، در تمام چین رواج یافت. کتابهایی نظیر کتابهای کنفوسیوسی، متون بودایی، فرهنگهای لغت، کتابهای ریاضیات و … در این دوران چاپ شده است.
این فن به سرعت پیشرفت کرد و در سال ۱۰۰۰ میلادی، کتابهای صحافی شده به سبک امروز، جانشین تومارها شد. در سال ۱۰۴۱ میلادی، کیمیاگری چینی به نام بیشنگ، حروف مستقل چاپی را اختراع کرد این حروف بر روی سفال مرطوب حکاکی میشد و بعد از پختن در کوره، دوام زیادی مییافت و سرعت حروفچینی و تکثیر متون را بسیار بالا می برد حروف دستی و حروف قلعی که پس از آن ایجاد شد، هیچ یک رواج نیافت، بر عکس حروف چوبی متداول شد. در اوایل قرن ۱۱، اختراع حروف چاپی مستقل باعث رواج کتابهای ارزانتر چاپی در دوران سلسلهی سونگ (۱۲۷۹-۹۶۰) در چین شد.
چاپ در کره
اعتبار اختراع حروف چاپی فلزی و صنعتی شدن چاپ، از آنِ حکومت کره است که اولین بار در سال ۱۲۴۱ میلادی به آن شاره میشود. در سال ۱۳۹۲، ۶۴ سال قبل از دستگاه چاپ گوتنبرگ، دولت کره، وزارت چاپ را تأسیس کرد که وظیفه داشت حروف چاپی فلزی را با فن ریختهگری تولید کند. کارخانهی ریختهگری دولت کره، در سال ۱۴۰۳، یک قلم مفرغی شامل صدها هزار کاراکتر داشت و تا پایان قرن پانزدهم، دهها قلم کرهای دیگر نیز اختراع شد. احتمال دارد که مارکوپولو که در قرن سیزدهم به چین رفت، کتابهای چاپی را دیده باشد و او یا مسافران دیگر جادهٔ ابریشم، این دانش را به اروپا آورده باشند که بعدها الهامبخش یوهان گوتنبرگ برای اختراع ماشین چاپ شد، چون غربیان نیز قبل از گوتنبرگ با چاپ آشنایی داشتند.
ابداع گوتنبرگ
در ۱۴۵۲، گوتنبرگ آلمانی به ایدهٔ چاپ متحرک تحقق بخشید. وی در کارگاهش فنآوری ساخت ورق، جوهر با پایهٔ روغنی و پرس را برای چاپ یک کتاب گرد هم آورد و دستگاه چاپ را اختراع کرد. در واقع او فنآوریهایی را که سالها قبل برایشان فکر و تلاش شده بود، به ثمر رساند. گوتنبرگ، چاپگر آلمانی، نخستین کسی بود که برای هر حرف، قطعهٔ فلزی جداگانهای درنظر گرفت. وی قطعهها را برای ترکیب کلمات مناسب کنار هم قرار داد، بر آنها مرکب مالید، و بر ورقهای کاغذ فشرد و به این ترتیب چاپ نوین را ایجاد کرد. وی حروف را ابتدا از جنس چوب، سپس از سرب، و بعدها از آلیاژ سرب، قلع، و آنتیموان ساخت وی نسبت فلزات آلیاژ را به گونهای انتخاب کرد که حروف بیش از حد سخت و نرم نباشند.
print
گوتنبرگ روزانه بین ۳۰۰ تا ۵۰۰ برگ چاپ میکرد. نخستین کتابی که او به این شکل پدید آورد کتاب مقدس ۴۲ سطری بود. کتابهایی که در آن زمان بهچاپ میرسید به اینکونابولا معروف است. ابداع گوتنبرگ ظرف مدتی حدود ۴۰ سال در عمدهٔ کشورهای اروپایی و در شهرهایی مانند ونیز، فلورانس، پاریس و لیونرواج یافت و چاپخانههایی با این روش بهوجود آمد. در فاصلهٔ سالهای ۱۴۶۰ – ۱۴۷۰ چاپخانههایی در آلمان و سایر کشورهای اروپایی پدید آمد. در نیمقرن نخست پس از کار گوتنبرگ، حدود چهلهزار کتاب به چاپ رسید و شمارگان مجموع آنها از ۱۲ میلیون نسخه فراتر رفت. در پایان قرن پانزدهم در اروپا، بیش از ۲۰۰ چاپخانه در ۶۹ شهر فعالیت مستمر داشت. از جمله چاپخانههای مهم آن دوره میتوان به چاپخانه آنتون کابرگر در شهر نورنبرگ اشاره کرد که تعداد ماشینهای چاپ آن ۲۴ دستگاه بود و صدها نفر در آن چاپخانه کار میکردند.
از دیگر خدمات گوتنبرگ می توان به موارد زیر اشاره کرد:
ابداع روش چاپ پیچشی به کمک روغن زیتون که تا سالها در آسیا و اروپا به کار می رفت
توسعه روش بلوکی چاپ که پس از بازگشت مارکو پولو از آسیا ابداع شده بود
توسعه روش ساخت کاغذ به تعداد زیاد که از چین وارد اروپا شده بود
توسعه روشهای ساخت مرکب
توسعه روش منگنه و قالب بندی کتاب که اجازه چاپ کتابهای قطور را می داد
دستگاه چاپ گوتنبرگ، هزینههای بسیار زیادی داشت و درنتیجه بیشتر مورد توجه ثروتمندان آن دوران بود. ۳۰۰ سال پس از اختراع دستگاه چاپ گوتنبرگ، یک نمایشنامهنویس آلمانی به نام آلوئیس زنه فلدر، چاپ سنگی یا لیتوگرافی را در سال ۱۷۹۶ میلادی اختراع کرد. هر سنگی که متن یا تصویر با این روش روی آن نقش میبست، برای چاپ حدود ۷۵۰ نسخه عملکرد مطلوب داشت و پس از آن نقش روی سنگ قابل چاپ نبود.
ورود صنعت چاپ به ایران
دربارهٔ شروع چاپ سنگی در ایران روایات متعددی وجود دارد، اما روایت قویتر این است که چاپ سنگی را برای نخستین بار میرزا صالح شیرازی در تبریز راهاندازی کرد. میرزا صالح که از سوی دولت ایران برای فراگیری هنرهای جدید به اروپا رفته بود، در بازگشت یک دستگاه چاپ سنگی با خود به تبریز آورد که آن را در سال ۱۲۲۵ هجری قمری راه انداخت. چاپخانهٔ سنگی در مدت کوتاهی در تهران، اصفهان و سپس سایر شهرهای ایران تاسیس شد و بیش از ۵۰ سال تنها روش چاپ در ایران بود و تا اواخر دورهٔ قاجار، هر چه در ایران چاپ میشد، به روش چاپ سنگی بود. البته هشت سال قبل از ورود چاپ سنگی به ایران چاپ سربی راهاندازی شده بود، ولی به علت هزینه و زحمت زیاد آن، پس از ورود چاپ سنگی، کنار گذاشته شد ولی بعدها در اواخر دورهٔ قاجار دوباره استفاده از حروف سربی رایج گردید.
پیشرفتهای صنعت چاپ از زمان گوتنبرگ تا قرن بیستم
حدود ۱۴۹۰ میلادی روشهای مختلف اسیدکاری روی صفحات فلزی شکل گرفت. سال ۱۵۵۰ اولین لنز توسط کاردون ایتالیایی ساخته شد. آلومیس زنه فلدر در سال ۱۷۹۶ روش لیتوگرافی را ابداع نمود. وی به مخترع چاپ سنگی شهرت دارد.
حدود سال ۱۷۹۹ تا ۱۸۰۰ اوبی رو در پاریس نخستین دستگاه کاغذسازی را اختراع نمود که در سال ۱۸۲۰ دستگاههای کاملتری ساخته شد.
در سال ۱۸۱۱ نخستین ماشین سیلندری لترپرس که با نیروی بخار کار می کرد توسط کونیک[واژهنامه ۲] مخترع آلمانی ساخته شد.
در سال ۱۸۱۸ با همکاری باور ماشین چاپ سیلندی مضاعف عرضه گردید که پشت و روی کاغذ در این دستگاه به چاپ می رسید.
در سال ۱۸۲۲ ویلیام چرچ[واژهنامه ۳] اولین ماشین حروفچینی را به ثبت رسانید.
در سال ۱۸۲۵ نیس فورنیس[واژهنامه ۴] تهیه فرم چاپ روی صفحه های فلزی از جمله مس را به روش فتومکانیکی ابداع کرد وبا ساخت پرس دستی نمونه هایی تکثیر نمود.
در سال ۱۸۴۴ ریچارد هو در ایالات متحده ماشین چاپ رتاتیو را به ثبت رسانید فرم چاپ به صورت مدور، دور سیلند بسته میشد.
در سال ۱۸۵۰ ژیلوت[واژهنامه ۵] اسیدکاری روی فلز را تکامل بخشید.
در سال ۱۸۵۱ اسکات آرشر[واژهنامه ۶] روش کلودیوم مرطوب (شیشهٔ نگاتیو) را ارایه کرد. در سال ۱۸۵۹ هنری جیمز[واژهنامه ۷] در انگلستان با روش فتوشیمی گرافی کلیشه زیر را ساخت.
در سال ۱۸۶۶ در ایالات متحده اولین ماشین چاپ با کاغذ رول به ثبت رسید.
در سال ۱۸۷۰ اولین دوربین نوسانی ریلی توسط موس ساخته شد.
در سال ۱۸۷۴ کارل کلیچ[واژهنامه ۸] اهل چک با استفاده از نوعی کاغذ کاربن، تهیهٔ فرم را بهبود بخشید.
در سال ۱۹۱۰ اولین ماشین هلیوگراور با استفاده از تیغهٔ دکتر بلید شروع به کار کرد.
در سال ۱۹۱۲ ماشین چاپ پشت و رو زنافست توسط کاسپار هرمان طراحی و ساخته شد (کاغذ به صورت لولهای).
در سال ۱۹۱۲ شرکت رولند ماشین چاپ افست با سه سیلندر مساوی را تولید کرد.
در سال ۱۹۵۰ سیستم حروفچینی منوفتو (تکامل یافته منوتایپ) اختراع شد.
در سال ۱۹۶۵ دکتر هل با ارائهٔ سامانه ای نوین و ساخت دستگاه اسکنر تحول بزرگی در حروفچینی و فتولیتوگرافی به وجود آورد.
در سال ۱۹۷۶ اشعهٔ لیزر در دستگاههای فتولیتوگرافی و حروفچینی به کار گرفته شد.
انواع چاپ
چاپ افست: عمدتاً برای انتشارات، تبلیغاتچاپ انواع مختلفی دارد که متناسب با آنچه که قرار است چاپ شود و آنچه که بر آن قرار است چاپ شود انتخاب میگردد. مهمترین این روشهای عبارتاند از:
چاپ فلکسو: عمدتاً برای بسته بندی
چاپ هلیوگراور: عمدتاً برای بسته بندی
چاپ سیلک اسکرین: عمدتاً برای تبلیغات چاپهای تفکیکی
چاپ لتر پرس: یکی از روشهای چاپ برجسته از قدیمیترین روشهای چاپی است
چاپ دیجیتال: برای همه مصارف، تبلیغاتی و اداری در تیراژ پایین
انسداد روده یا "قولنج الیاوسی یا بسته شدن روده (به انگلیسی: Ileus)توقف جریان رو به جلو و پیشروی محتویات روده بخاطر «راه بند»های مختلف است و میتواند در هر سنی، از نوزادی تا سالخوردگی، انسان را گریبان گیر کند. این بیماری یک خطر جانی بسیار مهم محسوب میشود که بایستی سریعاً بوسیله پزشک متخصص (ترجیحا جراح) درمان شود.
پیچ خوردگی روده چیست؟
پیچ خوردگی روده عبارتست از پیچ خوردگی یا حلقه شدن روده است که منجر به انسداد روده می شود. وقتی روده کوچک تحت تاثیر قرار گیرد، به این بیماری پیچ خوردگی روده کوچک گفته می شود، در حالی که وقتی روده بزرگ تحت تاثیر قرار گیرد، به این بیماری پیچ خوردگی روده بزرگ گفته می شود.
در صورتی که پیچ خوردگی روده در روده بزرگ اتفاق بیفتد، دو نوع پیچ خوردگی روده وجود دارد، سیگموئید و روده کور (سکوم) است، که به محل پیچ خوردگی روده بزرگ بستگی دارد.
انسداد این بخش های معده به سرعت منجر به نکروز (مردن بافت) می شود، زیرا انسداد از جریان خون جلوگیری می کند. این یکی از اولین مشکلات در هر نوع انسداد روده کوچک یا بزرگ است و فورا اتفاق می افتد.
علائم با توجه به علت های مختلف پیچ خوردگی روده متغیر هستند و روش های درمانی آنها نیز به همین شکل متغیر هستند. در صورتی که علائم پیچ خوردگی روده را دارید، زمان آن رسیده که به پزشک مراجعه کنید.
چسبندگی روده می تواند باعث گره خوردگی، پیخ خوردگی یا کشیده شدن روده ها و در نتیجه انسداد روده شوند. انسداد کامل یا جزئی روده حرکت غذا یا مدفوع در روده ها را محدود می کند. انسداد کامل روده جان فرد را تهدید می کند و به مراجعه فوری به پزشک و اغلب جراحی نیاز دارد.
علائم انسداد روده چیست, درمان انسداد روده کوچک
چسبندگی روده یا انسداد روده
دلایل گرفتگی روده چیست؟
1- گرفتگی مکانیکی روده باریک
منظور از گرفتگی مکانیکی آن است که چیزی به طور فیزیکی (جسمی) روده را می بندد. دلایل گرفتگی مکانیکی روده باریک عبارتند از:
• چسبندگی روده: نوارهایی از بافت فیبروزی در داخل شکم که می تواند بعد از جراحی ناحیه شکم یا لگن ایجاد شود.
• بیماری روده باریک
• فتق: قسمتی از روده به طرف بخش دیگری از بدن برآمده می شود و بیرون می زند.
• تومورهای روده باریک
• بیماری های التهابی روده مثل بیماری کرون
• پیچ خوردگی روده باریک
• intussusceptions : یک اختلال نادر و خطرناک که در آن قسمتی از روده به داخل قسمت مجاور آن لیز می خورد و فرو می رود (تصویر کناری).
چسبندگی روده یا انسداد روده, درمان انسداد روده
انسداد روده انسدادی است که از عبور غذا و مایعات از روده کوچک یا بزرگ جلوگیری میکند
2- انسداد مکانیکی روده بزرگ
دلایل این نوع انسداد روده عبارتند از :
ο سرطان روده بزرگ
ο دیورتیکولیت : کیسه های کوچک و برآمده در دیواره روده که ملتهب و عفونی می شوند.
ο پیچ خوردگی روده بزرگ
ο مدفوع فشرده و سفت
ο تنگ شدن روده بزرگ در اثر التهاب یا جراحت
راههای جلوگیری از انسداد روده, علائم انسداد روده چیست
عمل جراحی شکم یا ناحیه لگن باعث چسبندگی روده می شود
3- ایلئوس فلجی
ایلئوس فلجی می تواند علائم انسداد روده را ایجاد کند، ولی شامل انسداد فیزیکی روده نیست. در ایلئوس فلجی، مشکلات عضلانی و یا عصبی، انقباض طبیعی عضلات روده را به هم میریزند و حرکت موادغذایی و مایعات را در دستگاه گوارشی، آهسته یا متوقف می کند.
ایلئوس فلجی می تواند هر قسمتی از روده را تحت تاثیر قرار دهد و دلایل آن عبارتند از:
- عمل جراحی شکم
- عمل جراحی ناحیه لگن
- عفونت (بیماری های عفونی)
- برخی داروها مانند داروهای ضدافسردگی و یا ضد درد که روی اعصاب و عضلات تاثیر می گذارند.
- اختلالات مربوط به عضلات و اعصاب مانند بیماری پارکینسون
راههای جلوگیری از انسداد روده, علائم انسداد روده چیست
نشانه های انسداد روده
چه عواملی خطر ابتلا به گرفتگی روده را افزایش می دهند؟
♦ عمل جراحی شکم یا ناحیه لگن باعث چسبندگی روده می شود که از علل شایع گرفتگی روده است.
♦ بیماری کرون که دیواره روده را ضخیم می کند، در نتیجه مسیر عبور غذها را تنگ می نماید.
♦ سرطان ناحیه شکم، به خصوص اگر برای برداشتن تومور ناحیه شکم تحت عمل جراحی قرار بگیرید و یا رادیوتراپی (پرتودرمانی) شوید.
درمان انسداد روده کوچک, چسبندگی روده یا انسداد روده
میوه های تازه و سبزیجات برگ دار سبز به عنوان درمان گیاهی انسداد روده موثر هستند
علایم و نشانه های انسداد روده
از جمله علایم انسداد روده می تواند به موارد زیر اشاره کرد:
◊ نفخ شدید
◊ شکم درد
◊ کاهش اشتها
◊ تهوع
◊ استفراغ
◊ یبوست
◊ اسهال
◊ ورم شکم
◊ گرفتگی شدید عضلات شکم
◊ تنفس بدبو و تب می شود.
عوارض
عدم درمان انسداد روده عوارض جانبی شدیدی دارد و ممکن است جان فرد را به خطر بیندازد. این عوارض از قرار زیر هستند:
· مردن بافت: انسداد روده باعث قطع شدن رسیدن خون به بخشی از روده شما می شود. کمبود خون باعث از بین رفتن دیواره روده می شود. مردن بافت منجر به پاره شدن دیواره روده می شود و پاره شدن دیواره روده ممکن است باعث عفونت شود.
· عفونت: عفونت حفره شکم می تواند زندگی فرد را به خطر بیندازد و به مراجعه فوری به پزشک و اغلب جراحی نیاز دارد.
تشخیص انسداد روده
پزشک سوالاتی در مورد علائم، مشکلات گوارشی دیگری که داشته اید و هر گونه جراحی ای که پیش از این انجام داده اید سوالاتی می پرسد. پزشک برای تشخیص انسداد روده اقدامات زیر را انجام می دهد:
¤ توضیح علائم: جزئیات کامل علائم انسداد روده را به پزشک توضیح دهید.
¤ سابقه پزشکی: در مورد روش های درمانی یا جراحی که اخیرا استفاده کرده اید و همچنین بیماری های که اکنون به آن مبتلا هستید و داروها یا مکمل هایی که مصرف می کنید با پزشک صحبت کنید.
¤ معاینه: پزشک شکم و هر قسمت دیگری از بدن که در آن احساس درد یا ناراحتی می کنید را معاینه می کند.
¤ آزمایش های تصویربردرای: برای تشخیص انسداد روده، پزشک از تصویر برداری با اشعه ایکس یا سی تی اسکن استفاده می کند. تصویر برداری با اشعه ایکس به منظور باعث پیدا کردن انسداد روده بزرگ و کوچک می شود. گرفتن سی تی اسکن از شکم که به پزشک کمک می کند تا جزئی یا کامل بودن انسداد روده را تشخیص دهد.
¤ کولونوسکوپی: در صورتی که پزشک حدس بزند انسداد روده بزرگ اتفاق افتاده است، کولونوسکوپی را توصیه می کند. برای انجام این آزمایش داروی بیهوشی به شما تزریق می شود و سپس پزشک دوربینی را به انتهای یک لوله وصل کرده و آن را داخل روده بزرگ می کند. این کار به پزشک این امکان را می دهد تا قسمت داخلی روده بزرگ را مشاهده کند.
سندروم پیچ خوردگی روده با انجام تنقیه با باریوم، تحلیل مدفوع و روش های تصویر برداری مثل رادیوگرافی، سی تی اسکن و ام آر ای صورت می گیرد. لاپاراتومی تشخیصی یا توضیحی، یک روش جراحی کم تهاجمی است که برای معاینه ارگان های شکم توصیه می شود.
چسبندگی روده یا انسداد روده, درمان انسداد روده
برای تشخیص انسداد روده از تصویر برداری اشعه ایکس یا سی تی اسکن استفاده می کند
راه های درمان انسداد روده
روش درمان گرفتگی روده بستگی به علت آن دارد، ولی بیشتر اوقات بایستی در بیمارستان بستری شوید. بستری شدن در بیمارستان برای تثبیت وضعیت بیمار وقتی بیمارستان میروید، پزشک ابتدا وضعیت شما را تثبیت می کند تا بعدا تحت درمان پزشکی قرار بگیرید.
پزشک برای تثبیت وضعیت شما، کارهای زیر را انجام می دهد:
- سرم غذایی به دست شما وصل می کند تا مایعات مغذی را از این طریق دریافت کنید.
- لوله ای را از طریق بینی وارد معده شما می کند تا هوا و مایعات شکم را برای کاهش ورم آن خارج کند.
- لوله ای باریک و قابل انعطاف (سوند) را وارد مثانه می کند تا از طریق آن ادرار را خالی کرده و برای آزمایش جمع کند.
درمان گرفتگی جزئی مکانیکی روده
اگر گرفتگی مکانیکی روده جزئی باشد و غذاها و مایعات بتوانند تا حدودی از آن عبور کنند، در این صورت غیر از تثبیت وضعیت بیمار در بیمارستان، نیاز به درمان دیگری نیست.
ممکن است پزشک رژیم غذایی کم فیبری را برای شما تجویز کند که هضم و جذب آن برای روده راحت تر باشد. اگر گرفتگی روده خودبخود برطرف نشود، نیاز به عمل جراحی برای باز کردن روده است.
راههای جلوگیری از انسداد روده, علائم انسداد روده چیست
درمان انسداد روده
درمان گرفتگی کامل مکانیکی روده
اگر هیچ غذایی نتواند از روده شما عبور کند و روده کاملا مسدود باشد، برای باز کردن آن نیاز به عمل جراحی است. روش باز کردن روده به علت گرفتگی آن و قسمتی از روده که مسدود شده است، بستگی دارد. طی این عمل جراحی، قسمت گرفته شده روده و یا هر بخشی از آن که مرده یا آسیب دیده است، برداشته می شود.
متناوب با پزشک برای رفع گرفتگی، از استنت فلزی گشادکننده استفاده می کند. این استنت (لوله فلزی مشبک) توسط وسیله ای به نام اندوسکوپ و از طریق دهان یا روده بزرگ، وارد روده بزرگ می شود. این استنت به زور، روده بزرگ را باز می کند، در نتیجه گرفتگی آن از بین میرود.
این استنت های فلزی معمولا در افراد مبتلا به سرطان روده بزرگ و یا برای درمان موقتی افرادی که در معرض خطر زیادی به دلیل جراحی فوری هستند، به کار می رود. اگر مشکل شما همچنان وجود داشته باشد، باز هم نیاز به عمل جراحی خواهید داشت.
درمان انسداد روده فلجی
اگر پزشک تشخیص دهد که گرفتگی روده شما ناشی از ایلئوس فلجی است، یک یا دو روز در بیمارستان، وضعیت شما را کنترل می کند.
ایلئوس فلجی اغلب یک مشکل موقتی است و خودبخود بهتر می شود. اگر ایلئوس فلجی طی چند روز بهبود نیابد، پزشک داروهایی را برای انقباض عضلات روده تجویز می کند که می توانند به حرکت غذاها و مایعات در روده کمک کنند.
اگر یک نوع بیماری یا دارو باعث انسداد روده فلجی شده باشد، پزشک آن بیماری زمینه ای را درمان می کند و یا مصرف آن دارو را قطع می نماید.
راههای جلوگیری از انسداد روده, علائم انسداد روده چیست
روش های درمان سنتی انسداد روده
این روش های درمانی زمان زیادی نمی برد و در پیشگیری از انسداد روده و پیچ خوردگی روده به شما کمک می کنند، این روش های درمان سنتی انسداد روده عبارتند از:
♠ نوشیدن آب زیاد: نوشیدن حداقل هشت لیوان آب در روز به شما کمک می کند تا روده های شما فعالیت نرمالی داشته باشند. این کار برای کسانی که مشکلات روده ای مثل یبوست یا نفخ شکم دارند، بسیار مهم است.
♠ حفظ یک رژیم غذایی سالم: غلات کامل، میوه های تازه و سبزیجات برگ دار سبز به عنوان درمان گیاهی انسداد روده موثر هستند، در حالی که از خوردن گوشت قرمزو غذاهای فراوری شده باید پرهیز کنید.
♠ تمیز کردن روده: تمیز کردن چند وقت یک بار روده به حذف مدفوع باقی مانده در بدن کمک می کند. این کار باعث پیشگیری از انسداد روده، پیچ خوردگی روده و بیماری های دیگری که با تنبلی دستگاه گوارش بوجود می آید، می شود.
♠ ورزش روزانه: به تحرک در آوردن بدن باعث به حرکت درآمدن دستگاه گوارش نیز می شود. ورزش روزانه باعث به جریان افتادن گردش خون می شود و این کار باعث از بین رفتن بسیاری از مشکلات از قبیل پیچ خوردگی روده می شود.
اگر یک کسب و کار کوچک یا متوسط داشته باشید، احتمالاً فرق چندانی بین بخش بازاریابی و فروش قائل نیستید، چون نیروی کافی برای تمرکز جداگانه بر روی این دو بخش ندارید. به علاوه، فکر نمیکنید که این دو تفاوت چندانی با هم داشته باشند. اگر این حرف درست است، باید به شما خبری بدهم: بازاریابی و فروش با یکدیگر فرق بسیاری میکنند و در نتیجه، نیاز به تخصصهای متفاوتی دارند. اگر قرار باشد بخش مارکتینگ فقط با هدف افزایش فروش فعلی اداره شود، کارکرد آن به پشتیبانی از فروش با یک تمرکز درون شرکتی محدود خواهد شد. اما اگر مارکتینگ جایگاه خود را در تیم مدیریت پیدا کند، میتواند تبدیل به یک المان رشد خوب با تمرکز برون شرکتی شود که فروش شما را هم افزایش میدهد.
پس بهتر است به جای اینکه بازاریابی و فروش را ادغام کنید، دو بخش جداگانه برای آنها در نظر بگیرید و کاری کنید که این دو بخش به خوبی یکدیگر را پشتیبانی کنند. به این ترتیب تضمین رشد تجارت شما بیشتر خواهد بود. البته این فقط حرف ما نیست. نتایج یک تحقیق علمی هم این موضوع را تائید میکند و به ما نشان میدهد شرکتهایی که دو بخش فروش و بازاریابی آنها جدا هستند، رشد بیشتری را نسبت به رقبا دارند. (در بخشهای بعدی این مطلب، بیشتر در مورد این تحقیق صحبت میکنیم.)
با این حساب، احتمالاً بخواهید بدانید که تفاوت دو بخش فروش و بازاریابی دقیقاً چیست و هر کدام چه نقشی را در یک کسب و کار ایفا میکنند؟ در این مقاله بیشتر در این مورد صحبت خواهیم کرد. فروش = محصولی که موجود است را بفروشید
کار بخش فروش ساده است: این بخش باید آنچه موجود است را تبدیل به پول نقد کند. که یعنی سرنخهای فروش را تبدیل به مشتریانی میکند که به شرکت شما پول میدهند و اینکار، با تعامل مستقیم با مشتریان بالقوه برای متقاعدسازی آنها به خرید انجام میشود.
هر تجارتی دارای محصولات و خدمات مشخصی است که باید به فروش برسند. به این منظور، فروشندگان باید یک رابطه نزدیک با مشتری (و گاهی همکاران) داشته باشند، مسیر فروش را هموار کنند، مخالفتهای مشتری را از بین ببرند و در مورد قیمت و شرایط فروش چانه بزنند. معمولاً هم بعد از فروش باید مطمئن شوند که دیگر نیروهای شرکت این نیاز مشتریان را برآورده میکنند.
فروش "به هر قیمت" چیست؟
نگاه بخش فروش از درون به بیرون یک شرکت، یعنی به سمت مشتری است. تمرکز آن بر زمان حال است. و افق دید آن نیز به این هفته، این ماه یا نهایتاً این فصل محدود میشود. دلیل این موضوع هم ساده است: اگر فروش بر زمان حال تمرکز نداشته باشد، هیچ تضمینی بر سود فعلی شرکت وجود نخواهد داشت.
بازاریابی = هم اکنون و در آینده، با مشتریان خود هم سو شوید
هدف معمول بازاریابی این است که مشتریان بالقوه را به محصول یا خدمات شما علاقهمند کند و سرنخ فروش به وجود آورد. بنابراین فعالیتهای آن شامل موارد زیر میشود:
بازاریابی "کثیف" چیست؟
پس یک نقش اصلی بخش بازاریابی این است که بازار کار را از نگاه یک مشتری بشناسد که مخاطب شرکت است و کمک کند که شرکت به سمتی حرکت کند که خواستهها و نیازهای مشتری مذکور را در آینده برآورده کند. که یعنی کار بازاریابی این است که یک برند را به سمت بخشهایی از بازار و گروههایی از مشتریان هدایت کند که شرکت بتواند در آنها رقابت کند و سود داشته باشد.
بگذارید سادهتر بگوییم: بازاریاب باید به برند کمک کند تا پیشنهادات، قیمتگذاری و روابط خود را به نحوی تغییر دهد که نیازهای مشتریان را بهتر برآورده کند و در نتیجه، فروش شرکت افزایش یابد.
البته، کار بازاریابان به همین خلاصه نمیشود. بخش مارکتینگ همچنین باید بتواند درک خود از بازار را به صورت ابزارها و تاکتیکهایی در آورد تا به وسیله آنها شرکت بتواند سهم بیشتری از بازار را جذب کند، روابط (معمولاً دیجیتال) را مستحکم کند و سرنخهای فروش بیشتری را ایجاد کند. بازاریابی همچنین میتواند بخش فروش را به بخشی از بازار بفرستد که باید شکار خود را انجام دهد و فشنگهای مورد نظر را در اختیار آنها قرار دهد. البته توجه داشته باشید که وقتی کارکرد بازاریابی فقط در کمک به تیم فروش در زمان حال خلاصه شود، کسب و کار شما آینده را از دست خواهد داد. حتما بخوانید: فرهنگ واژگان بازاریابی دیجیتال بدون بازاریابی، فروش ضربه خواهد خورد
حتی بهترین شکارچی هم نمیتواند با شلیک تیرهای مشقی به سمت هدفهای بیفایده، برای شام خانوادۀ خود چیزی دست و پا کند. (میدانم، ما که قصد شکار کسی را نداریم. ما خدماتی با ارزش را به آن آدمهایی ارائه میدهیم که قدرشان را بدانند.)
فروش بدون بازاریابی درست!
بازار مدام در حال تغییر است و این موضوع میتواند فروش را تحت تاثیر قرار دهد. و اینجاست که بازاریابی نقش مهمی را ایفا میکند. بخش مارکتینگ باید شرکت را برای این تغییرها آماده کند و به شکارچیان آن (یا همان فروشندگان) کمک کند که بفهمند کجاها باید شکار کنند و مهمات درست را هم در اختیارشان بگذارد.
اگر قرار باشد که بازاریابی فقط مهمات امروز را تهیه کند، چطور قرار است بفهمیم که صنعت ما به کدام سمت حرکت میکند و چگونه باید نسبت به این موضوع واکنش نشان دهیم؟ و به این ترتیب است که رشدِ کسب و کار ما محدود خواهد شد. نیازمند دریافت مشاوره در زمینۀ بازاریابی دیجیتال هستید؟
تجارب گذشته به ما اجازه میدهد تا بتوانیم به شما در زمینه برندینگ و بازاریابی دیجیتال کمک کنیم.
اصلاً قرار نیست که یک نفر مسئولیت هر دو بخش بازاریابی و فروش را به عهده داشته باشد. چرا؟ چون تمرکز بر زمان حال و پیش بردن فروش نیاز به مهارتهایی دارد که چندان با نگاه رو به آینده و مشتریمحور بخش بازاریابی همخوانی ندارند.
بگذارید کمی بیشتر در این مورد توضیح بدهیم:
معمولاً تیم فروش احساس میکند که درک خوبی از مشتریان و نیازهایشان دارد. اما این نگاه آنها کمی با واقعیّت فاصله دارد. چرا؟ چون مشتری همیشه در پسزمینه مکالمات فروش، میتواند تلاش فروشنده برای ترغیب خود را حس کند. در نتیجه، هیچوقت به طور کامل و شفاف در مورد نیازها و خواستهها خود حرف نخواهد زد.
بازاریابی و فروش در کنار هم
برای اینکه یک شرکت واقعاً بتواند رشد داشته باشد، کسی باید از پنجره به بیرون نگاه کند و ببیند که شرکت در آینده باید به چه سمتی حرکت کند. در بسیاری از شرکتها، معمولاً وظیفه این بخش بر گردن مدیر اصلی است و نقش بازاریابی صرفاً همراهی تیم فروش است. اما وقتی که یک شرکت رشد میکند، مدیریت به تنهایی تبدیل به یک شغل دائمی میشود و ممکن است نقش استراتژیک مارکتینگ به فراموشی سپرده شود. یک تحقیق جالب در مورد تاثیر بازاریابی در رشد شرکت
بازاریابی به روش علمی
بگذارید برای اینکه اهمیّت جدا بودن دو بخش بازاریابی و فروش را بهتر درک کنید، نتایج یک تحقیق در این زمینه را با شما به اشتراک بگذاریم. این تحقیق که در اواخر سال ۲۰۱۱ توسط دانشگاه تکزاس آمریکا انجام شد، به بررسی نزدیک به ۲۰۰ مدیر از کسب و کارهای میانۀ بازار در ۲۷ صنعت مختلف پرداخته و نتایج جالبی در این زمینه یافته است.
اینجا قرار است به یکی از نتایج جالب این تحقیق نگاه کنیم: بازاریابی یک نقش کلیدی در رشد شرکتها ایفا میکند. وقتی یک شرکتT در تیم مدیریتی خود از افرادی با تجربه در زمینۀ مارکتینگ بهره میبرد، رشد بیشتری را تجربه خواهد کرد و حتی در تبدیل فرصتها به واقعیّت هم بهتر عمل میکند. به علاوه چنین شرکتی حتی در شناسایی تاثیر روشهای بازاریابی و تبلیغات خود هم مهارت بیشتری دارد و در نتیجه میتواند بازدهی بیشتری از برنامههای مارکتینگ خود داشته باشد. البته این موضوع تا حدی در مورد آن شرکتهایی که هر چند بازاریابان با تجربه ندارند، اما از اصول مارکتینگ پیروی میکنند هم صادق است.
اما با وجود تاثیر بالای بازاریابی در رشد، ۵۹% از شرکتهای مورد بررسی، اصلاً بخشی به اسم بازاریابی در شرکت خود نداشتند.
مد در اصل کلمهای فرانسوی است که البته در انگلیسی هم کاربرد دارد. ریشه اصلی آن به لاتین و شاید قبل از لاتین به رم باستان برمیگردد که از مدگرفته شده است. در ترجمهی مدمیگویند آن چیزی که در جریان و رایج است یا میگویند چیزی که تعلق به روز دارد و جدید است واژه مد در لغتبه معنای سلیقه، اسلوب، روش و شیوه و… به کار میرود و در اصطلاح، عبارت است از روش و طریقهای موقتی که براساس ذوق و سلیقه افراد یک جامعه و سبک زندگی از جمله شکل لباس پوشیدن، نوع آداب پذیرایی و معاشرت و تزیین و معماری خانه و… را تنظیم مینماید. 2
بنابراین، میتوان گفت: مد به تغییر سلیقه ناگهانی و مکرر همه یا بعضی از افراد یک جامعه اطلاق میشود و منجر به گرایش به انجام رفتاری خاص یا مصرف کالای به خصوصی یا در پیش گرفتن سبکی خاص در زندگی میشود.
در بستر زبان فارسی واژه مد معنایی منفی یافته و اگر الگویی رفتاری در میان مردم رواج یابد، از اصطلاح «رسم شدن" یا "باب شدن"استفاده می شود. نگاه متولیان فرهنگی نیز به جز این چند سال اخیر در خصوص مد یکسره منفی بوده است. با این حال مد راهی است برای شکستن قالب های فرهنگی که گاهی به گسترش و توسعه ی آن کمک شایانی می کند. به زعم بری ریچاردز3 در کتاب روانکاوی فرهنگ عامه، مد پدیده ای است که مانند همه پدیده ها ، هم نکات مثبت دارد و هم نکات منفی! اما نکته حائز اهمیت نوع رابطه ای است که با ارزش های جامعه دارد. اگر پدیده ای رایج خلاف ویژگی های فرهنگی جامعه باشد مد شدن ناهنجاری و اگر با آن در تعامل باشد "هنجار" تلقی خواهد شد.
از منظر روان شناسی، گسترش مد ،مد ریشه در یکی از نیازهای آدمی دارد این نیاز »میل به تثبیت« نامیده می شود. ساده ترین جلوه ی این نیاز، تمایلی است که همه ما در به نمایش گذاشتن و خودنمایی بروز می دهیم. میل به تثبیت در واقع با تلاش فرد برای اثبات »فردیت« و شخصیتش همراه است. او برای نیل به مقصود در مرحله نخست سعی می کند الگویی برای خود بیابد. این الگو در وهله اول پدر ، مادر یا برادر و خواهر بزرگتر هستند. اما به مرور این الگوها در جامعه کمرنگ می شوند و او تلاش می کند الگویی برجسته تر برای خود بیابد. این الگو باید الگویی عمومی تر باشد. انتخاب الگویی عمومی از سوی افراد و تلاش برای شبیه سازی ظاهری به این الگو در واقع عامل پیدایش و رواج پدیده مد است
پذیرش مد در یک جامعه مراحل مختلفی دارد. وقتی علاقه به مدی خاص در جامعه به وجود می آید، عده ای به آن روی می آورند، بعد از مدتی این شیوه تبدیل به عادتی رایج و تدریجا - در صورتی که همگانی شود- بخشی از فرهنگ جامعه می شود. نکته ای که اینجا لازم است به آن اشاره شود اینست که مد، صرفا مربوط به موضوعاتی از قبیل پوشش، مدل مو و آرایش افراد نیست. و صرفا به صورتی مقلدانه گسترش یابد، مد می نامیم. در جامعه ما مد بیشتر خود را در موضوعی نشان می دهد که اصطلاحا به آن چشم و هم چشمی می گوئیم. موضوعاتی از قبیل رفتن به کلاس شنا و برنامه هفتگی استخر در یک دهه قبل نوعی مدگرایی محسوب می شد. امروزه هم مواردی از قبیل استفاده زیاد از لغات خارجی در سخن، کلاس های یوگا و هیپنوتیزم، خرید کتاب های روانشناسی، تمرینات بدن سازی، غذاخوردن در رستورانی خاص و سفر به کشور ... ممکن است تبدیل به نوعی مد روز شده باشد. یامثلا کشتن بوفالو برای سفیدپوستان جنبه ی سرگرمی داشت و هرروز به تعداد شکارچیان بوفالو افزوده می شد در حالی که شکارگاه از لاشه بوفالوها پر می شد؛ برای سرخپوستان که احترامی ویژه برای بوفالو قائل بودند، این کشتار قابل فهم نبود!»مثلا در تهران موقعی بود وفا داری زن و مرد بهم خیلی مد بود که اینکه زن به شوهرش یا پسر به دختری خیلی وفا دار بماند مد روز بود یا در دهه دیگری اینکه هرکس بتواند سردیگری رادر عالم رفاقت کلاه بگذارد یعنی استفاده بیشتری بکند مد بود در فرانسه مدبودکه مردها علاوه بر زن و بچه خودشان یک فاسقه هم داشتند اگر مردی فاسقه نداشت یک عیب برایش محسوب می شد یا داستان کچل شدن مردها جدای از بیماری تراخم بر میگردد مدهای کلاه های فرانسویی که بر سرمی گذاشتند وچون هوا به موی سر مردها نمی رسید باعث کچی وکم پشتی وریزش موی سر آنها شد
مد در ایران در حال حاضر بین مردم خصوص بین جوانان طرفداران زیادی دارد اما این چیزی که در کوچه و خیابان دیده میشود به هیچ عنوان نمیتوان آن را مد نامید
اگردر حالی که لباسی رسمی پوشیده اید، سوار بر ماشین زمان شوید و به حدود دویست سال قبل برگردید و چند دقیقه ای در مرکز شهر قدم بزنید، قطعا متوجه نگاه سنگین مردم می شوید! در مرحله اول این به خاطر طرز لباس پوشیدن شما است! از نظر مردم آن دوره، شما فردی متجدد و غربزده محسوب می شوید؛ فردی که به معیارها و ارزش های جامعه اش بی توجه بوده و به جای پوشیدن لباس سنتی سرزمینش، تن به پوشیدن کت و شلوار غربی داده است! احتمالا به زعم آنها، چند سالی طول نخواهد کشید که متوجه اشتباه خود بشوید و وقتی که کت و شلوار از مد افتاد، دوباره به همان کلاه و لباس سنتی خود رجوع کنید.باید از این که ماشین زمان می تواند شما را دوباره به لحظه ی اکنون برگرداند خوشحال باشید. ! هیچ چیز به زیبایی زیستن در اکنون نیست و واژه »مد روز «در واقع تلاشی است برای به روز کردن شیوه های زیستن! توجه به مد، گاهی به عنوان تلاشی برای سازگار شدن با محیط اطراف، برقراری ارتباط و تجلی احساسات شخصی تلقی می شود.
جامعه یعنی :مجموعهای از افراد انسانی که با نظامات و سنن و آداب و قوانین خاص به یکدیگر پیوند خورده و زندگی دسته جمعی دارند ، جامعه را تشکیل میدهند.
زندگی دسته جمعی این نیست که گروهی از انسانها در کنار یکدیگر و در یک منطقه زیست کنند و از یک آب و هوا و یک نوع مواد غذایی استفاده نمایند . درختان یک باغ نیز در کنار یکدیگر زیست میکنند و از یک آب و هوا و یک نوع مواد غذایی استفاده مینمایند ،همچنانکه آهوان یک گله نیز با هم میچرند و با هم میخرامند و با هم نقل مکان میکنند . اما نه درختان و نه آهوان هیچ کدام زندگی اجتماعی ندارند و جامعه تشکیل نمیدهند .
زندگی انسان که اجتماعی است به معنی این است که ( ماهیت جتماعی)دارد : از طرفی نیازها ، بهرهها و برخورداریها ، کارها و تعالیتها ماهیت اجتماعی دارد و جز با تقسیم کارها و تقسیم بهرهها و تقسیم رفع نیازمندیها در داخل یک سلسله سنن و نظامات میسر نیست ، از طرف دیگر نوعی اندیشهها ، ایدهها ، خلق و خویها بر عموم حکومت میکند که به آنها وحدت و یگانگی میبخشد ، و به تعبیر دیگر ، جامعه عبارت است از مجموعهای از انسانها که در جبر یک سلسله نیازها و تحت نفوذ یک سلسله عقیدهها و ایدهها و آرمانها در یکدیگر ادغام شده و در یک زندگی مشترک غوطهورند .
نیازهای مشترک اجتماعی و روابط ویژه زندگی انسانی ، انسانها را آنچنان به یکدیگر پیوند میزند و زندگی را آنچنان وحدت میبخشد که افراد را در حکم مسافرانی قرار میدهد که در یک اتومبیل و یا یک هواپیما یا یک کشتی سوارند و به سوی مقصدی در حرکتاند و همه با هم به منزل میرسند و یا همه با هم از رفتن میمانند و همه با هم دچار خطر میگردند و سرنوشت یگانهای پیدا میکنند .
چه زیبا مثلی آورد رسول اکرم صلیاللهعلیهوآلهوسلم آنجا که فلسفه امر به معروف و نهی از منکر را بیان میکرد :
" گروهی از مردم در یک کشتی سوار شدند و کشتی سینه دریا را میشکافت و میرفت . هر یک از مسافران در جایگاه مخصوص خود نشسته بود . یکی از مسافران به عذر اینکه اینجا که نشستهام جایگاه خودم است و تنها به خودم تعلق دارد ، با وسیلهای که در اختیار داشت به سوراخ کردن همان نقطه پرداخت . اگر سایر مسافران همانجا دست او را گرفته و مانع میشدند ، غرق نمیشدند و مانع غرق شدن آن بیچاره نیز میشدند " .
مباحث مرتبط با انرژی و تاثیر آن بر اقتصاد جهانی نخستین بار در سالهای بحران نفتی دهه ۱۹۷۰ در جهان مطرح شد، اما پیشنهاد این رشته به عنوان یک حوزهی علمی میان رشتهای به قرن نوزدهم باز میگردد. در سال ۱۸۶۵ میلادی ، اقتصاددان انگلیسی به نام “جیونز” (Jevons) در کتاب خود تحت عنوان « معمای ذغال سنگ » نگرانی خود را از کاهش محتوم ذخایر ذغال سنگ اظهار داشت. در آن زمان با اختراع موتور بخار، ذغال سنگ به قلب تپنده صنعتی شدن در انگلستان و سایر کشورهای اروپایی تبدیل شده بود. بنابراین نگرانی “جیونز” حداقل تا زمانی که نفت به عنوان یک حامل انرژی جدید و جایگزین قدرتمند ذغال سنگ مطرح نشده بود، بی اساس نبود. “هاتلینگ” از پیشگامان اقتصاد انرژی و اقتصاد منابع طبیعی، توانست با یک کار علمی مهم از مبانی اقتصادی، روش جامعی برای استخراج مسیر قیمت منابع طبیعی پایانپذیر ابداع کند. این روش که امروزه به نام وی، “قاعده هاتلینگ” خوانده میشود را میتوان نخستین پیوند میان علم اقتصاد و مباحث انرژی و بنابراین نقطه آغاز رشته اقتصاد انرژی دانست. امروزه، اهمیت انرژی و آثار آن بر کسی پوشیده نیست. واقعیت این است که انرژی توانسته است در همه ابعاد زندگی انسانها، از نیازهای اولیه گرفته تا سیاست، توسعه و حتی فرهنگ به نوعی وارد شود. بنابراین ارائه تعریفی دقیق از اقتصاد انرژی به مثابه یک رشته علمی آسان نیست. زیست شناسی را میتوان علم مطالعه موجودات زنده نامید. به همین روال نجوم، ستاره شناسی، فیزیک، زمین شناسی و سایر علوم پایه را نیز میتوان تعریف و قلمرو آنان را تحدید نمود. اما در مورد علوم اجتماعی همچون اقتصاد، علوم سیاسی و جامعه شناسی کار کمی دشوارتر میشود، چراکه موضوع این علوم انسانها هستند و معرفی یک رشته علمی با عبارت «شناخت انسانها» بیش از اینکه کمکی به درک موضوع کند، گمراه کننده است. اقتصاد انرژی به عنوان یک رشته علمی ـ یا بهتر است بگوییم یک حوزه علمی میان رشتهای ـ شناخته میشود و اشتراکاتی با علوم پایه ( زمین شناسی، مهندسی انرژی، فیزیک و … ) و با علوم اجتماعی ( بیش از همه اقتصاد و پس از آن علوم سیاسی، جامعه شناسی، حقوق و … ) دارد. بنابراین وسیعتر از آن است که بتوان آن را به یک تعریف کوتاه محدود کرد. به همین دلیل است که تعاریفی چون «علم مطالعه منابع و مصارف انرژی» و امثال آن نمیتوانند همه ابعاد این رشته را تبیین نمایند. بنابراین برای شناخت بهتر این رشته علمی در ابتدا ضرورتی است محورهای اصلی آن را برشماریم. آنچه واضح است،این رشته بیشترین ارتباط را با علم اقتصاد دارد و از میان حوزههای مختلف علوم اقتصادی، مباحث ذیل بیشترین کاربرد را در این رشته دارند: اقتصاد خرد ، اقتصاد کلان ، اقتصاد منابع طبیعی ، اقتصاد سنجی و تجارت بین الملل؛ اما محورهای اصلی اقتصاد انرژی که در سالهای اخیر بیشتر از همه مورد توجه قرار گرفته است؛ عبارتند از: ۱) تراز انرژی: فارغ از ساز و کارهای تامین منابع ( عرضه انرژی) و محلهای مصارف ( تقاضای انرژی)، مبحث تراز انرژی به بررسی جریان انرژی در سطوح مختلف منطقهای، استانی یا ایالتی، کشوری و بین المللی میپردازد. اینکه مراکز عرضه و مصرف انرژی در کجا واقع شدهاند، جریان ارتباطی میان مراکز تولید و مصرف چگونه برقرار میشود، ورودیها ( تزریق) و خروجیها ( نشستی) به جریان انرژی چه ساز و کارها و آثاری دارند و مسائلی از این دست، همگی در این حوزه میگنجد. ترکیب مباحث فوق با جغرافیای سیاسی، انسانی و جغرافیای توسعه یافتگی مباحث جالبی را در اقتصاد توسعه و اقتصاد سیاسی انرژی میگشاید. ۲) عرضهی انرژی: هم اکنون بخش عمده منابع انرژی علی رغم اینکه پتانسیل زیادی برای استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر نور خورشید، باد، امواج و گرمای زمین وجود دارد، همچنان از استخراج ذخایر پایانپذیر سوختهای فسیلی تامین میشوند. ماهیت پایانپذیری و کمیابی موجب شده است مبحث عرضه انرژی ( به ویژه سوختهای فسیلی ) بر خلاف عرضه کالاها و خدمات ( که عمدتاً متاثر از ساختار هزینه تولید است )، متاثر از یک عامل مهم دیگر به نام “رانت کمیابی” نیز باشد. به بیان دیگر ، منابع پایان پذیر انرژی دارای ارزش ذاتی هستند، بهگونهای که حتی اگر به صورت ذخیره بمانند و استخراج نشوند، ارزش ذاتی دارند. این ارزش ذاتی در تعیین ساختار عرضه آنها، اثری مجزا از اثر هزینه استخراج، هزینههای حمل ، بازاریابی و فروش دارد. در بحث عرضه انرژی مسایل دیگری نیز بررسی میشوند، مسائلی از قبیل ترکیب عرضه انرژی در مقیاسهای مختلف منطقهای، کشوری و بین المللی، دورنمای ذخایر باقی مانده و عرضه سازمانهای بین المللی عرضه کنندگان، نقش و اهمیت آنها در بازار عرضه انرژی، سرمایهگذاری در منابع انرژی و پیامدهای آن، حساسیت و کشش پذیری عرضه در قبال شرایط مختلف اقتصادی و سیاسی. ۳) تقاضای انرژی: مصارف حیاتی انرژی در جریان تولید ملی و جهانی کالاها و خدمات موجب شده است بر خلاف عرضه انرژی که مختص مناطق خاص یا کشورهای خاصی است، تقاضای انرژی کمابیش در تمام کشورهای جهان عمومیت داشته باشد. به همین دلیل است که اقتصاد جهان به سرعت در مقابل نوسانات بازار انرژی عکس العمل نشان میدهد. امروزه کمتر مدل رشد اقتصادی را میتوان یافت که در آن انرژی به عنوان یک نهاد کلیدی ایفای نقش نکند. در مبحث تقاضای انرژی مسائل متنوعی مطرح میشوند: تفکیک مصارف انرژی و ارتباط آن با سطح توسعه یافتگی، عوامل موثر بر تقاضای انرژی، سیاستهای مدیریت تقاضای انرژی، کششهای تقاضای انرژی و ارتباط آن با توسعه یافتگی، ارتباط میان الگوی رشد اقتصادی و تقاضای انرژی و … ۴) بازارهای انرژی: مبحث بازارها و تجارت انرژی یکی از قدیمی ترین و گسترده ترین بخشهای اقتصاد انرژی است. بازارهای انرژی محل تراکنش میان عرضه کنندگان و متقاضیان انرژی است؛ جایی که قیمت انرژی تعیین میشود و آثار گسترده خود را بر اقتصاد، سیاست و اجتماع بر جای میگذارد. شناخت انواع بازارهای انرژی، به تفکیک نوع حامل انرژی از زیربخشهای عمده این مبحث است. برای مثال در مورد نفت، بررسی و شناخت بازارهای مبادلات مالی و فیزیکی نفت، انواع روشهای مبادله نفت، قراردادهای متنوع موجود در بازارهای مالی ( قراردادهای آتی، سلف و سوآپ ) و اثر آنها بر تعیین بهای جهانی نفت از مباحث اصلی هستند. در بخش برق مباحث آزاد سازی انرژی برق و راه اندازی بازار برق ( در ادامه موج فرآیند خصوصی سازی که از اروپا به ویژه بریتانیا شروع شد )، مقررات زدایی یا اصلاح مقررات عرضه و تقاضای برق و انطباق بازاری برق با محدودیت فنی و فیزیکی تبادل برق از مباحث جالبی هستند که قدمت زیادی در اقتصاد انرژی ندارند. روشهای تعیین قیمت در بازارها، واکنش بازارها به متغیرهای دورنزا و برنزای اقتصادی و سیاسی، هدایت کنندگان بازارها و ساختارهای مالی و پولی موازی و مکمل بازارهای انرژی از دیگر مباحث مهم این حوزه هستند. ۵) کارآیی انرژی: انرژی یکی از نهادههای کلیدی تولید است و هزینه آن تاثیر زیادی در بهای تمام شده محصولات دارد. از سوی دیگر ، همانطور که اشاره شد انرژیهای پایانپذیر و کمیاب، هم اکنون ارزانترین حاملهای انرژی هستند. استفاده از انرژیهای پایان ناپذیر و انرژیهای پاک ( نور خورشید، باد، امواج و … ) نیازمند سرمایهگذاریهای سنگین و فنآوری پیشرفته است و همین وضعیت موجب میشود انرژیهای پایان ناپذیر نسبت به سوختهای فسیلی مزیت قیمتی نداشته باشند. با این حال سوختهای فسیلی نیز چندان ارزان نیستند و با روند مصرف فعلی، زمان زیادی تا اتمام ذخایر موجود باقی نمانده است. بنابراین صرفه جویی و مصرف بهینه که در مورد همه نهادههای تولیدی مهم است، در مورد منابع پایان پذیر انرژی اهمیت حیاتی دارد. برای کارآیی یک تعریف علمی جامع در مهندسی مکانیک و مهندسی برق وجود دارد: کارآیی برابر است با نسبت انرژی ( یا کار ) ورودی به سیستم به انرژی ( کار ) خروجی از سیستم. شاخص کارآیی یک عدد بدون بعد ( بدون واحد ) است و معمولاً بر حسب درصد بیان میشود. برای مثال کارآیی یک واحد نیروگاه گازی برابر است با ارزش حرارتی گاز ورودی به توربین ( بر حسب ژول) نسبت به انرژی الکتریکی خروجی از ژنراتور ( برحسب ژول). امروزه عده زیادی از دانشمندان تنها راهکار مشکلات بزرگی مثل گرم شدن هوای زمین، امنیت عرضه انرژی و پایان ذخایر سوختهای فسیلی را توجه به کارآیی انرژی در ساخت خانهها، خودروها، وسایل برقی و نیز در نحوه اداره کسب و کارها، شرکتها و سازمانها میدانند. از سال ۱۹۷۳ میلادی، همزمان با شوک اول نفتی بحثهای داغ کارآیی انرژی همواره مطرح بوده است اما تا سالهای اخیر و اوج گرفتن دوباره بهای نفت، کمتر مبنای سیاستگزاری بودهاند. نکته بسیار مهم در مورد کارآیی انرژی این است که کارآ کردن مصرف انرژی باید توجیه اقتصادی داشته باشد. بدون شک حرکت به سوی کارآیی انرژی مستلزم سرمایهگذاری است؛ اما این سرمایهگذاری تا زمانی توجیه خواهد داشت که عواید حاصل از صرفه جویی در مصرف انرژی در نتیجه افزیاش کارآیی، از هزینه سرمایهگذاری برای افزیاش کارآیی بیشتر باشد. به همین دلیل است که با وجود یارانههای سنگین انرژی قیمت تمام شده بسیار ارزان انواع انرژی ( گاز، سوخت و برق) در کشور ما، عملاً تلاش برای بهینه سازی مصرف انرژی و افزایش کارآیی محکوم به شکست بوده است. ۱-۵) شدت انرژی یکی از مهمترین شاخصها برای بخش کارآیی انرژی در سطح کلان، شاخص شدت انرژی است. البته برای کارآیی انرژی علاوه بر شاخص کلی فوق، شاخصهای دیگری نیز برای بخشهای مختلف اقتصاد ( حمل و نقل، خانوار، کشاورزی، صنعت، خدمات و … ) تعریف میشود. شاخص شدت انرژی، طبق تعریف زیر مجموعه شاخصهای کارآیی انرژی است اما همبستگی بالایی با آن دارد. شدت انرژی به بیان ساده عبارت است از ؛ میزان انرژی صرف شده برای تولید یک واحد از تولید ناخالص داخلی. بر پایه آمارهای گزارش سال ۲۰۰۶ انجمن اطلاعات انرژی آمریکا، ایران از لحاظ شدت انرژی در رتبه دوم جهان قرار دارد. طبق این گزارش برای هر دلار تولید ناخالص داخلی در ایران ۸/۱۰ مگاژول انرژی مصرف میشود. این جایگاه با توجه به قیمت انرژی و روند کاهش ذخایر نفتی و گازی بسیار نامطلوب است. از علل اصلی این وضعیت، یارانه سنگین انرژی و غیر واقعی بودن قیمت انرژی در کشور است. ۶) چالشهای زیست محیطی : از زمان انقلاب صنعتی انگلستان که آغاز مصرف انبوه زغال سنگ در صنایع و حمل و نقل بود، مساله آلودگیهای سوختهای فسیلی همواره مطرح بوده است. همانطور که اشاره شد انرژیهای پاک و تجدید پذیر عموما نسبت به سوختهای فسیلی گرانتر تمام میشوند. از قرن هجدهم به بعد، جهان شاهد مصرف روزافزون سوختهای فسیلی بوده است. یکی از مهمترین محصولات جانبی سوختهای فسیلی، آلودگی است. فرآیند احتراق با ایجاد دود موجب آلودگی محیط زیست میشود. هر چند آلودگیهای همراه را میتوان کاهش داد اما مساله تنها دود نیست. مشکل بزرگتر که در سالهای بسیار مورد بحث قرار گرفته است، افزایش گازهای گلخانهای است. افزایش غلظت گاز دی اکسید کربن که محصول اصلی فرآیند احتراق است، در جو زمین موجب تشدید پدیده اثر گلخانهای و افزایش تدریجی دمای زمین میشود. افزایش دمای زمین نیز موجب تغییرات مخرب متعددی در زیست بوم زمین میشود که مهمترین آنها عبارتند از آب شدن یخهای قطبی و بالا آمدن سطح آب اقیانوسها و در خط انقراض قرار گرفتن گونههای جانوری و گیاهی به علت زمانبر بودن فرآیند سازگاری آنها با محیط . آلودگی یک کالای عمومی در عین حال یک کالای بد ( کالایی که مصرف آن با کاهش مطلوبیت همراه است ) میباشد. به همین دلیل عرضه آن توسط صنایع آلوده کننده موجب نارضایتی جامعه میشود. کنترل آلودگی در اقتصادهای توسعه یافته به حدی اهمیت دارد که مجموعه قوانین مدونی برای کنترل آلودگی، استانداردهای آلودگی و مالیات بر آلودگی وضع شده است. در بسیاری از کشورهای اروپایی، به هر واحد صنعتی یک سهمیه مجاز تولید دیاکسید کربن داده میشود. جریمه تخطی از این سهمیه آن چنان بالا است که واحدهای صنعتی ترجیح میدهند با اقدامات مناسب و استفاده از فنآوریهای جدید میزان تولید خود را با توجه به سقف مجاز آلودگیشان بهینه کنند. همچنین در بسیاری از این کشورها بازارهایی برای خرید و فروش مجوزهای انتشار آلایندهها وجود دارد. برای مثال، اگر یک کارخانه با مجوز انتشار ۱۰۰ واحد دی اکسید کربن، بتواند با بهبود روش تولید ۶۰ واحد آلاینده منتشر کند، ۴۰ واحد سهمیه استفاده نشده خود را می تواند در بازار عرضه و بابت آن مبلغ خوبی از متقاضیان دریافت نماید. ۷) انرژی و رشد اقتصادی: شاخصهای مختلفی برای تبیین ارتباط میان انرژی و رشد اقتصادی تدوین شده است. بررسی رابطه علت و معلولی میان انرژی و رشد اقتصادی نیز از مباحث جالب این حوزه است. اثر نوسانات بازار نفت بر رشد اقتصادی جهان طی چند سال اخیر کاملاً مشهود است. حتی عدهای این بحث را با انگیزههای سیاسی قدرتهای بزرگ نیز ارتباط میدهند. یک مثال ملموس رشد اقتصادی سریع دو کشور چین و هند طی سالهای اخیر است. بسیاری از کارشناسان معتقدند بخش بزرگی از افزایش صد دلاری بهای نفت طی دو سال اخیر ناشی از افزایش تقاضای این دو اقتصاد نوظهور است. به عبارت دیگر، دو کشور چین و هند به خاطر سنگین بودن وزن تقاضایشان توانستهاند تراز نفت جهان را نامتعادل کنند و موجب افزایش بهای نفت شوند؛ این نمایانگر اثر رشد اقتصادی بر بهای انرژی است. اما یک دیدگاه سیاسی دیگر نیز میتوان به این موضوع داشت؛ برای نمونه آمریکا با حمله به عراق و ناامن کردن منطقه خاورمیانه موجب شد بهای نفت در بازارهای جهانی به شدت رشد کند. افزایش بهای نفت موجب میشود رقبای نوظهور آمریکا در اقتصاد جهانی با افزایش هزینه تولید و کاهش توان رقابتی در بازارهای جهانی مواجه شوند. بنابراین از سرعت رشد اقتصادی این کشور به نفع بازیگران قدیمی اقتصاد جهانی کاسته میشود. این نمونهای از اثر انرژی بر رشد اقتصادی است. ۸) انرژی و توسعه : توسعه مفهومی فراتر از رشد اقتصادی دارد. توسعه حائز ابعاد مختلف فرهنگی ، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی است. متاسفانه علی رغم ارزش فراوان و حیاتی منابع انرژی و منابع طبیعی، نقشه توسعه یافتگی جهانی انطباق اندکی با نقشه توزیع منابع طبیعی دارد. هنوز نیز بسیاری از کشورهای غنی از انرژی منابع طبیعی درست مثل دوران استعمار به خام فروشی ثروتهای طبیعی خود به استعمارگران سابق مشغولاند. اینکه اصولا منابع طبیعی فراوان میتوانند موتور توسعه یک کشور باشند یا خیر بحث جالبی است که موضوع نظریه “نفرین منابع” است. طبق این نظریه (نفرین منابع) فراوانی منابع طبیعی در یک کشور لزوماً به توسعه یافتگی آن کشور کمک نمیکند حتی ممکن است مانع توسعه یافتگی شود. بعد اقتصادی این نظریه بیشتر بر نظریه بیماری هلندی ( که اقتصاد ما نیز علائمی از آن را نشان میدهد) مبتنی است. بعد فرهنگی این نظریه بر این دلالت دارد که در کشورهای غنی از منابع طبیعی بازده سرمایهگذاری روی آموزش، نیروی انسانی و فرهنگ طی یک دوره بلند مدت محقق میشود و بازدهی هنگفت سرمایهگذاری روی منابع طبیعی ( به ویژه نفت و گاز) به سرعت عاید حکومت میشود؛ بنابراین سرمایهگذاری روی آموزش و فرهنگ ظاهرا سودآور نیست و توسعه فرهنگی به کندی محقق میشود. در بعد توسعه سیاسی نیز نظریه “نفرین منابع” آشکار میدارد حکومتهای کشورهای غنی از منابع طبیعی، بر عواید حاصل از فروش این منابع متکیاند و نه بر مالیاتهای جمعآوری شده از مردم. بنابراین عنصر پاسخگویی دولت در قبال جامعه، که سنگ زیربنای حقوق سیاسی جامعه و توسعه یافتگی سیاسی است، وجود ندارد یا کم اثر است. ۹) سیاستگزاری انرژی: به دلیل نقش حیاتی انرژی در اقتصاد هر کشور ، چه تولید کننده انرژی باشد و چه مصرف کننده آن، هر کشور برای حرکت صحیح در مسیر رشد و توسعه نیازمند سیاستگزاری انرژی و تدوین مجموعه سیاستهای انرژی است. سیاست انرژی سندی است که دولت هر کشور برای تعیین الزامات بخش انرژی در مسیر از پیش تعیین شده رشد و توسعه اقتصادی تدوین میکند. سیاست انرژی حاوی دستورات و دلالتهای سیاستی در حوزههای تولید، توزیع و مصرف انرژی است. اعمال سیاستهای انرژی در قالب مقررات، پیمانهای بین المللی، ایجاد انگیزه برای سرمایهگذاران در حوزه انرژی، تدوین راهکارها و مقررات صرفه جویی انرژی، وضع مالیات و سایر ابزارهای اعمال سیاستهای دولت نمود مییابد. سیاست انرژی معمولاً حاوی بخشهای زیر است: ـ تبیین و تصریح سیاست ملی در زمینههای برنامهریزی، تولید، توزیع و مصرف انرژی. ـ مقررات مربوط به کاربردهای تجاری و تولید انرژی. ـ مقررات ناظر و نافذ بر نحوه مصرف انرژی ( مثل استانداردهای کارآیی یا استانداردهای آلایندگی). ـ الزاماتی بر سازمانهای دولتی دخیل در بخش انرژی. ـ سیاستهای مالی قابل اعمال بر بخش انرژی ( مالیاتها و یارانهها ). ـ تامین امنیت انرژی به واسطه پیمانهای بین المللی ، موافقت نامههای تجاری ، روابط خاص با صادر کنندگان و یا وارد کنندگان عمده انرژی. ـ استانداردها و الزامات زیست محیطی ناظر به بخش انرژی. اما پیش از تدوین سیاست انرژی باید به یکسری پرسشها پاسخ داده شود و همچنین مجموعهای از فروض اتخاذ شوند. مهمترین پیش ملاحظات قبل از تدوین سیاست انرژی عبارتند از: ـ هدف بلند مدت رشد اقتصادی. ـ هدف بلند مدت خودکفایی انرژی. ـ دور نمای جمعیت کشور و حداکثر جمعیت مجاز با توجه به کمیابی منابع انرژی. ـ پیشبینی ترکیب مصرف انرژی در بخشهای مختلف. ـ اهداف بلند مدت شدت انرژی و کارآیی انرژی. ـ نحوه نگرش به آثار جانبی انرژی ( آلودگی ). ـ تبیین اهداف سیاست انرژی در سطح شهری، ایالتی، استانی و ملی. ـ ابزارهای اجرایی موجود و مورد نیاز برای اعمال سیاست انرژی ( مالیات، یارانه، سهمیه بندی و … ) ۱۰) انرژیهای نو : با افزایش قیمت حاملهای سوختی با منشاء فسیلی و نیز مشکلات زیادی که این منابع انرژی برای محیط زیست ایجاد میکنند، انرژیهای نو ( که پیشتر در هنگام شوک اول نفت یکبار مطرح شده و به دلیل محدودیتهای فنی تا حدود زیادی رها شده بود ) دوباره بحث انگیز و پر طرفدار شدهاند. اخیراً روشهای جدید استحصال انرژی از نور خورشید، انرژی امواج، انرژی گرمای زمین، پیل سوختی، بیوماس، انرژی باد ، انرژی هستهای و… توانستهاند سرمایهگذاریهای خوبی جذب کنند. نتایج تحقیقات در مورد انرژیهای نو ، بسیار نوید بخش هستند. باید به این نکته توجه کرد که توسعه انرژیهای نو دو بخش دارد؛ فنی و اقتصادی. آنچه مسلم است به لحاظ فنی مشکل غیر قابل حلی برای انرژیهای نو وجود ندارد. اما شکل اصلی، شکل اقتصادی است؛ آیا سرمایهگذاری در انرژیهای نو ، اقتصادی و به صرفه است؟ برای مثال طبق یک برآورد ساده، هزینههای سرمایهگذاری برای تولید یک مگاوات برق با توربینهای بادی بالغ بر ۵/۲ میلیون یورو است. در حالی که هر مگاوات برق با توربین گازی سیکل ساده تنها به ۶۰۰ تا ۷۰۰ هزار یورو سرمایهگذاری نیاز دارد. به علاوه اینکه برای هر توربین بادی به توان ۶۷/۰ مگاوات به ۲۵۰۰ متر مربع زمین نیاز است، در حالی که یک واحد ۱۶۰ مگاواتی گازی شامل توربین و ژنراتور و پست انتقال و سیستم خنک کننده تنها به ۲۰۰۰ متر مربع زمین نیاز دارد. استفاده از انرژیهای نو ، نیازمند تغییر فرهنگ و عادات مصرفی نیز هست. در حال حاضر، در بخشهای وسیعی از ایران میتوان با هزینه اندک یک اجاق خورشیدی برای پخت و پز یا گرم کردن آب استحمام تهیه کرد اما به علت تغییر نکردن عادات مصرفی مردم ممکن است این طرح با شکست مواجه شود. در هر حال رویکرد به انرژیهای نو، به ویژه انرژی نور خورشید به عنوان منبع دائمی گرما و نور، در آینده نزدیک اجتناب ناپذیر خواهد بود. کشورهای غنی از منابع هیدروکربنی مانند ایران، علیرغم پتانسیل فراوان تولید انرژی از منابع پایان ناپذیر، تاکنون تلاش قابل توجهی برای توسعه انرژیهای نو انجام ندادهاند و آیندهای که با اتمام ذخایر پایان پذیر نفتی به وارد کننده انرژی تبدیل شویم، چندان دور نخواهد بود. در پایان باید گفت، اقتصاد انرژی، رشتهای است که اکثر مختصات یک دانش پایهای با رویکردها و روشهای علمی و منطقی را دارد. پتانسیل بالای مسایل اقتصادی انرژی برای ترکیب با نگرشهای سایر رشتههای علوم اجتماعی و علوم پایه توان تحلیلی بالایی را در این رشته ایجاب میکند. سرفصلهای فوق همه مباحث و حوزههای علم اقتصاد انرژی نیستند ضمن اینکه آنچه در این نوشتار مختصر آمد، تنها چند سطری برای آشنایی با مسایل اصلی هر حوزه بود. در مقالات بعدی سعی می شود به هر یک از این سر فصلها به صورت تفصیلی پرداخته شود.
از گذشته های بسیار دور، زمانی که انسان، با پدیده های ناشناخته و عجیبْ روبه رو می شد، به دنبال چاره ای بود تا راهی برای آرامش روح و رفع نیاز فطری خود به معنویت (ارتباط با آسمان و غیب) و زیبایی (درونی و بیرونی) بیابد، تا این که به تدریج آموخت که از طریق ایین های پرستش و با توسّل به صوت و کلام و آواهای موزون و ادبیات منظوم (آهنگین)، می تواند به مقصود خود برسد. قدیمی ترین آثار مکتوبِ به جای مانده و نخستین آثار بشر در بین اقوام و ملّت های مختلف، سروده های دینی یا حماسی منظوم هستند، مانند: گاتا»های زردشت، بخشی از مزامیر داوود، قصائد سلیمان، بخش هایی از وِدا»ها و اوپانیشاد»های هندیان قدیم، ایلیاد» هُمِر و حماسه های ملّی چین و ژاپن. بعدها، نثر، پس از شعر و با گسترش دانش بشری در دوره های بعد، متداول شده است.
اهمیت این مسئله، تا آن جاست که کلام خداوند در قرآن مجید نیز در دوره مکّه (یعنی از آغاز بعثت تا سال سیزدهم)، از جنس شعر و مسجّع و آهنگین است و نیز از این روست که قرآن و اذان و دعاها و مناجات ها هم برای این که تأثیر بیشتری بر دل و جان مؤمنان بگذارند، با صوت خوش خوانده می شوند.
هنر نیز چون مذهب و ادبیات، از گذشته تا به حال، جزء ارکان اصلی زندگی بشر و در پیوند مستقیم با ایین ها و باورهای دینی بوده و از آن جا که همواره آدمی، با آفرینش آثار هنری، احساس شعف و لذّت می کرده، با زندگی وی درآمیخته است. از میان انواع هنر، موسیقی، پیش از دیگر رشته های هنری وجود داشت. موسیقی مذهبی، از قدیمی ترین انواع موسیقی در دنیاست. تقریباً تمامی قبایل صحرانشین در افریقا و مغولستان و مَنچوری و اسکیموها و جنگل نشینان آمازون و گینه بیسائو و سرخ پوستان سراسر قارّه امریکا و... بیش از دو هزار سال است که در ایین های مذهبی خود، از سازهای کوبه ای و سیمی و بادی و نواهای موزون، بهره می برند، چه رسد به مردمان متمدّن چین و هند و ایران و بین النّهرین و سواحل نیل و یونان و روم! امروزه، نواختن اُرگ و خواندن آوازهای جمعی، از سنّت های کلیسا شمرده می شود. در اسلام نیز، البته غنا» ـ به معنای هر نوع آواز مخصوص مجالس گناه و موسیقی ای که شنیدنش موجب زَوال عقل و اراده و قدرت تصمیم گیری در انسان شودـ از آغاز، حرام بوده است؛ امّا اغلب فرقه های مذهبی و مکتب های فقهی، در طول تاریخ اسلام، مخالفتی با آوازهای مذهبی (تلاوت قرآن و مناجات با اَلحان، منقبت خوانی، مولودی خوانی، مدّاحی، ذاکری، مصیبت خوانی و سَماع شرعی) نداشته اند و به کار بردن سازهایی خاص (مثل دف، طبل، صَنج، سُرنا، نی و نی انبان) را در تعزیه یا مراسم عروسی یا جنگ و تمرین نظامی یا عیدانه و... مُجاز شمرده اند. به علاوه، مجتهدان شیعه، از سَده های دور تا امروز، شنیدن یا اجرای هر نوع موسیقی غیر غِنایی را که همراه با گناه نباشد، حلال شمرده اند و فقط شنیدن آواز زن از سوی مرد نامَحرم را استثنا کرده اند.1
ادبیات چیست؟
در ماهیت ادبیات، گفته شده که: ادبیات، عبارت است از آن گونه سخنانی که از حدّ سخنان عادی، برتر و والاتر بوده است و مردم، آن سخنان را در میان خود، ضبط و نقل کرده اند و از خواندن و شنیدن آنها دگرگونه گشته و احساس غم و شادی یا لذّت و اَلَم کرده اند».3
شاعران، با لطف طبع و احساسات دقیق، و نویسندگان چیره دست، با قدرت اندیشه و نیروی تخیل و به کارگیری بدیع زبان، جلوه و معنای خاصّی به کلام بخشیده اند و با نفوذ در فکر و جان خواننده، آنان را در غم ها و شادی های خود شریک کرده اند و گاه با ارائه آثار ادبی متنوّعی چون: شعر و ترانه، فیلم نامه، داستان، رمان و نمایش نامه، علاوه بر عاطفه و احساس، آگاهی ها و افکار و تجربیات خود را نیز منتقل کرده و جامعه را همدل و متّحد ساخته و موجب پیشرفت های بزرگ مادّی و معنوی شده اند؛ بدین طریق، گاه چنان تأثیر ماندگاری به جا گذاشته اند که موجب دگرگونی و تعالی اخلاق و فرهنگ نسل ها شده اند.
امروزه یکی از بهترین دستگاه هایی که ارتباط از راه دور را میسر میسازد تلفن پاناسونیک است. با وجود تکنولوژی های زیاد دیگری از جمله ارتباطات اینترنتی باز هم تلفن محبوبترین وسیله برای برقراری ارتباط از فواصل دور از هم است.
در دهم مارس 1876 الکساندر گراهام بل از ماساچوست بُستن موفق به اختراع تلفن گرديد.
تاریخچه استفاده از تلفن در ایران در سال ۱۲۶۵ شمسی مصادف با ۱۸۸۶ میلادی است که برای اولین بار، یک رشته سیم تلفن بین تهران و شاهزاده عبدالعظیم به طول ۷/۸ کیلومتر توسط بوآتال بلژیکی که امتیاز راه آهن ری را داشت کشیده شد.
مرکز تلفن اکباتان در سال ۱۳۱۶ شمسی به ۶۰۰ شماره تلفن رسید و دو سال بعد بهرهبرداری شد و در سال ۱۳۳۷ به ۱۳ هزار شماره توسعه یافت. خطوط تلفن جدید یا کاریر نیز پس از شهریور ۱۳۲۰ مورد بهرهبرداری قرار گرفت و ارتباط تلفنی بین تهران و سایر شهرها گسترش یافت و مراکز تلفنی تهران یکی پس از دیگری تأسیس شد.
پس از آن به سرعت خطوط تلفن در بین کاربران تقسیم شد و مردم هم برای استفاده های خانگی و هم برای استفاده های اداری از این وسیله استفاده کردند. اما برای استفاده های اداری قاعدتا مشکلات و محدودیت هایی وجود دارد.
از جمله مشکلات مهم در این زمینه اشغالی خطوط است. اگر تعداد خطوط کمی دارید و زنگ خور تلفن زیادی دارید شما هم حتما با این مشکل مواجه شده اید.با توجه به محدودیت های قانونی که در واگذاری تعداد خطوط تلفن شهری برای هر ملک وجود دارد قطعا نمیتوانید برای هر کارمند یک خط شهری در نظر بگیرید.
علاوه بر این اگر تعداد خطوط خیلی زیادی داشته باشید مشتریان گیج شوند و نتوانند با بخش مورد نظر خود تماس بگیرند.
راه حل تمام مشکلات موجود برای کسب و کار های کوچک تا بزرگ دستگاه های سانترال یا مراکز تلفن سانترال هستند. در یک سیستم تلفن سانترال تعدادی خط تلفن در پورت ورودی قرار می گیرند و با یک نسبت منطقی به پورت های خروجی تبدیل می شوند.
برند پاناسونیک یکی از شرکت های پیشتاز در تولید مراکز تلفن سانترال و همچنین تلفن های سانترال است.برای استفاده و همچنین برنامه ریزی مراکز سانترال استفاده از تلفن های سانترال امری ضروری است. پاناسونیک به خاطر ارائه سیستم های ارتباطی کارآمد و با کیفیت جایگاه بسیار مهمی در ادارات ،شرکت ها و اماکن تجاری کسب کرده است.
مزیت دستگاه های تولید شرکت پاناسونیک نسبت به سایر تولیدات این حوزه در ابتدا قیمت مقرون به صرفه آن است و می توان گفت خوش قیمت ترین مراکز تلفن متعلق به پاناسونیک و مزیت دیگر قابلیت های بی شمار و منحصر به فرد این دستگاه ها است که آن را در بین سایر برند ها برجسته می کند.
مهمترین عامل برای انتخاب بین مدل های مختلف این دستگاه ها تعداد خطوط شهری و داخلی های مورد نیاز شما است. این دستگاه ها بر اساس نوع ظرفیت به دو نوع کم ظرفیت و پر ظرفیت تقسیم می شوند. مدل TES824 و TEM824 دو دستگاه کم ظرفیت پاناسونیک هستند که برای کسب و کارهای کوچک مناسب است.ظرفیت این دستگاه ها تا حداکثر ارتقا ، ۸ به ۲۴ است (یعنی دستگاه با گرفتن ۸ خط شهری به شما ۲۴ داخلی ارائه میدهد).اگر تعداد خطوط شهری یا تعداد کارمندانی که می خواهید برای آن ها داخلی در نظر بگیرید بیشتر از تعداد گفته شده است شما باید به سراغ دستگاه های پر ظرفیت پاناسونیک بروید.
سری TDA شامل مدل های TDA100,TDA200,TDA600,TDA100D,TDA100DBP,TDA100DBA این دستگاه ها با ظرفیت های مختلف و البته قابلیت اضافه کردن کارت های ارتقا و امکانات بیشتر تولید و طراحی شده. ظرفیت این دستگاه ها با توجه به کارتهای انتخاب شده ی شما مشخص می شود .این مدل دستگاه های سانترال بیشتر در سازمان ها و شرکت های بزرگ مورد استفاده قرار می گیرد و از سیستم دیجیتال برای برقراری ارتباط بهتر استفاده می کند.
سری TDE که شامل TDE100,TDE200,TDE600 دستگاه های تحت شبکه و البته پر ظرفیت پاناسونیک هستند که از طریق شبکه نصب و راه اندازی می شوند.
سانترال های تحت شبکه سری KX-NS پاناسونیک سانترال های نسل بعد از سری KX-TDE می باشد که هم برای دفاتر با کسب و کارکوچک مناسب است و هم دفاتر با کسب و کار بزرگ. پیشرفتهترین نوع دستگاه سانترال، تحت شبکه میباشد که قابلیت برقراری تماس داخلی بین شرکتها و سازمانهای خود را در هر نقطه از دنیا را دارد و کاربران این دستگاه قادر خواهند بود ارتباطات خود را بواسطه سرویس VOIP از طریق اینترنت برقرار نمایند. هزینه مکالمات تلفنی بینالمللی با این روش مقرون به صرفه میباشد
این سری شامل مدل های:KX-NS300/KX-NS500/KXNS700/KX-NS1000 است که هر مدل مخصوص منطقه خاصی از دنیا طراحی و بفروش می رسد .در این میان سانترال مدل KX-NS500 به دلیل دارا بودن ماژول پورت داخلی و شهری بیشتر نسبت به دو مدل دیگر مخصوص منطقه خاور میانه طراحی شده است . سانترال مدل KX-NS1000 بصورت یک IP PBX است که بیشتر برای یکپارچه کردن چندین سانترال پاناسونیک استفاده می شود که با استفاده از پروتکل SIP قابلیت ارائه تا 8000 پورت می باشد.
یکی از مهم ترین مزایای دستگاه های تحت شبکه، کم هزینه بودن ارتباط بین دو مجموعه می باشد. این دستگاه برای شرکت و مجموعه هایی مناسب است که چند شرکت و یا چند شعبه دارند که کاربران هر مجموعه می خواهند با کاربران مجموعه دیگر در هر زمان ارتباط داشته باشند.
با استفاده از این دستگاه ها شما می توانید به راحتی تلفن های خود را مدیریت کنید ، صفر یا دو صفر را ببندید و محدودیت های دیگری را برای هر داخلی مشخص کنید. از مزایای تلفن سانترال ارتباط داخلی با دیگر اتاق های داخل سازمان است بدون هزینه تلفن که می تواند هم در هزینه ها صرفه جویی کند و هم هرج و مرج و بی نظمی را بین کارمندان کاهش داد.همه کارمندان برای هماهنگی کار هایشان می توانند با هم تماس تلفنی برقرار کنند.
قابلیت های دستگاه سانترال:
مدیریت هزینه ها
گزارش گیری از وضعیت تماس ها
تماس داخلی رایگان
اعمال محدودیت زمان تماس
کنفرانس کردن از طریق تلفن
انتقال تماس
برنامه ریزی در چند حالت
از دیگر مزایای این مراکز میتوان به پشتیبانی یک اپراتور از چندین خط شهری و یا امکان استفاده از اپراتور گویا (DISA) اشاره نمود . در مراکز تلفن سانترال همه چیز در کنترل ماست از امکان محدود نمودن داخلی ها در شماره گیری تا اعمال محدودیت در تماس های بیرونی با شرکت